Andoni Garcia EHNE Bizkaia-ko eta Etxaldeko kideak lanbide arteko gutxieneko soldata propioa aldarrikatu zuen atzo, baserritarrei bidezko diru-sarrerak bermatzeko. Garciak eskakizun hori azaldu zuen Manu Robles Arangiz eta Ipar Hegoa fundazioek Bilbon antolatutako lanbide arteko gutxieneko soldatari buruzko mintegian.

Mintegia hiru multzotan banatu zen: lehenengoan nazioarteko egoera eta Euskal Herrian dauden bide juridiko eta politikoak aztertu ziren, lanbide arteko gutxieneko soldata (LGS) propioa burujabetzan aurrera egiteko tresna eraginkorra izan daitekeela erakutsiz.

Bigarren multzoan, LGS propio batek ekar ditzakeen onurak aztertu ziren, hainbat ikuspegitatik: genero-arrakala, migratzaileen eta arrazializatuen egoera, gazteen lan-baldintzak, ikuspegi ekologikoa eta lehen sektorean lan egiten dutenen errealitatea.

Azkenik, sindikatuen proposamenei heldu zitzaien. ELA eta LAB sindikatuek lanbide arteko gutxieneko soldata propio baterako planteamenduak aurkeztu zituzten.

Bigarren atalean, Andoni Garcia EHNE Bizkaiako eta Etxalde mugimenduko ordezkariak azaldu zuen bi erakundeek zergatik aldarrikatzen duten lanbide arteko gutxieneko soldata baserritarrentzat. Neurri horrek "nekazaritza-sektorearen egoerari eta etorkizunari heltzeko sakoneko aldaketa ekarriko luke, baserritarrentzat soldata duina bermatuz".

Sistema berri hori — adierazi zuen — "baserritarren errentaren osagarria izango litzateke, gutxieneko soldatara iritsi arte, edo gutxieneko pentsio batera iritsi arte, erretiratutako baserritarren kasuan".

Andoni Garcíak adierazi zuenez, Euskal Herriko gizarte erakundeek "herritar guztientzako elikadura osasuntsua izateko eskubidea" aldarrikatzen dute, eta horretarako gutxienez bi egoera bete behar dira: "Alde batetik, baserritarrek prezio eta diru-sarrera justuak izatea ezinbestekoa da; eta bestetik, elikagai osasuntsuak erosteko aukera emango duen lanbide arteko gutxieneko soldata bermatu behar da".

Beraz, lanbide arteko gutxieneko soldata propio batek "nekazaritza sektorearen egungo egoerari erantzuna emango lioke eta herritar guztiei elikadura osasuntsua izateko eskubidea bermatuko lieke, horrela Euskal Herrian elikadura burujabetzarako eskubidea eraikiz".

NPBren porrota

Nekazaritza-sektorearentzat, sistema berriaren proposamen hori ez da kontzeptu berria, Europar Batasuneko Nekazaritza Politikak 1992an ezarri baitzituen zuzeneko laguntzak EBko nekazarien errenta bermatzeko modu gisa. Gainera, Europar Batasuneko Nekazaritza Politika horren helburu nagusietako bat nekazarien diru-sarrerak bermatzea da.

Garciaren arabera, hori ez da bete, zuzeneko laguntzen banaketaren ondorioz %10ek laguntzen %60 jasotzen duelako, eta jasotzaileen %40k erretiroa hartu duelako eta laguntzek ez dutelako prezioen jaitsiera konpentsatu.

Zuzeneko laguntzak, lehenik, landatutako azaleraren edo animalia kopuruaren arabera eman ziren, eta, ondoren, erreferentzia historikoen arabera banandu ziren. Erreferentzia horiek ezkutuko pribatizazioa eta diru publikoaren kopuru handiak zekartzaten nekazaritza-jarduerarik egiten ez zuten pertsonei edo erakundeei. Gaur egun, laguntzak lur-hektarea bakoitzeko ematen dira, baina erreferentzia historiko horiei eutsiz, eta horrek "diskriminazioa eta bidegabekeria eragin du emakume baserritarrentzat eta lanean hasten diren gazteentzat, horiek baitira, oro har, eremu eta laguntza-eskubide gutxien dituztenak".

Bestalde, 1992an erabaki zen EBko nekazarien prezioak merkatu globalera egokitzea, eta horrek eragin du "industria multinazionalek edo operadore indartsuenek inportazioak erabiltzea nekazariei prezio baxuagoak ezartzeko eta elikagaiekin espekulatzeko".

Politika horien ondorioak argiak dira. Eusko Jaurlaritzaren 2022ko datuen arabera -Nafarroan oso antzekoa da-, nekazarien eta abeltzainen batez besteko errenta osoa 13.697 eurokoa da, batez besteko errenta pertsonalaren %55, 25.061 eurokoa.

Bestalde, baserritarren %31k 55 urte baino gehiago ditu, eta soilik %5,3k ez ditu 35 urte baino gehiago.

Beraz, ondorioztatu zuen Garciak, "premiazkoa eta beharrezkoa da nekazaritza-sektorean pertsona gehiago sartzea eta belaunaldien arteko erreleboa egitea, baina hori lortzeko oso garrantzitsua da gutxieneko soldata bermatzea; are gehiago, ikusten dugunean lanean hasi eta lehen urteak oso zailak direla ekoizten dutenetik bizitzeko aukera emango dien diru-sarrera lortzeko".