Abeltzaintza

Inposatu den eredu produktibista eta intentsiboaren krisi-une honetan, elikagai-subiranotasunean oinarritutako proiektuak sortzen ari dira, hau da, tokian tokikoa produzitzea, ekonomikoki eta sozialki bideragarriak direla frogatzen ari direnak. Ez da nahikoa ekoizpena hurbileko kontsumora bideratzea, baizik eta ezinbestekoa da ekoizpen-eredua estentsiboa eta jasangarria izatea.

Esnetarako behi-azienda: Bizkaiko azpisektore garrantzitsuena da oraindik ere, eta neurri bereziak behar dira bertan behera uzteak amaitzeko eta ahalik eta ustiategi-kopuru handienari eusten saiatzeko. Produkzioa desareagotzeko neurriak hartu behar dira, eta Bizkaiko kontsumo-ahalmen handia aprobetxatu behar da.

Ardietan, artzainek egiten duten eraldaketa eta zuzeneko salmenta kontuan hartu beharreko erreferentzia da.

Haragitarako behi-aziendan, Erraldek haragi-ekoizpen autoktonoaren alde egiten duen lana nabarmendu behar da, eta erakutsi behar da sareko lana (baserritarrak, harakinak eta hiltegia) eta elikadura-subiranotasunaren aplikazioa posible eta onuragarria dela ekoizten dutenentzat eta kontsumitzen dutenentzat.

Landaketak

EHNEk beti kritikatu izan du foru- eta toki-administrazioak gauzatutako baso-politika; izan ere, pinuaren monolaborantza (eta, neurri txikiagoan, eukaliptoarena) eta haren ustiapen erasokorra baino ez ditu landatu, eta horrek guztiak flora eta faunaren biodibertsitatea gutxitzea ekarri du, sistema hirdrologikoa aldatzea, higadura-ondorio handiak, lurraren emankortasuna galtzea, osasun-tratamendu bakarraren ondoriozko toxikologia-arazoak, etab.

EHNE jabetzen da gure inguruneak baso-ekoizpenerako eskaintzen dituen aukera onez eta egoera hori aldatzeko eskaera gero eta handiagoaz. Hori dela eta, EHNEk, Galtzagorriak (Urdaibaiko boluntarioen taldea) eta Errotuz (Basoen garapen iraunkorraren aldeko elkartea) elkartearekin batera, baso-eredu bat lantzen ari da, balio handiko espezieen landaketa mistoetan oinarrituta. Landaketa horietako bat espezie nagusia da, eta bestea, berriz, bigarren mailakoa edo nagusia babesten duena. Eredu horren helburua hazkunde handiagoak lortzea da, bai eta baso-teknikak ere, lurraren ugalkortasun naturala handitzea, sastrakak kudeatzea animalia basatiek sortutako kalteak gutxitzeko, kalitatezko zura lortzeko inausketak egitea, landaketa ezartzeko eta bideratzeko gastuak murriztea, etab.

Horrela sortu da Biharko Basoa (www.biharkobasoa.org) sarea, eta bertan landaketa hauek daude:

* Gereziondoak eta urkiak landatzea Bermeon

* Zornotza-Etxanon gereziondoak eta urkiak landatzea

* Intxaurrondoa, urkia eta hurritza landatzea Zornotza-Etxanon

* Ean haltza eta astigarra landatzea

* Gereziondoak, urkiak eta bestelakoak landatzea Oman

* Lizarra eta urkia landatzea Diman

* Haritza landatzea eta birsorkuntza naturala Diman

Dimilina gasolioarekin nahastutako produktu kimikoa da, eta, gasolio horrekin, administrazioak, hegazkin baten bidez, prozesionariaren eraginpeko pinu-azalerak tratatzen ditu. Urtero, tratamendu horren ondorioz, arazo batzuk izaten dira, bai aziendarekin bai pertsonekin. EHNEk beti kritikatu izan du hori.

Mendien antolamendua

Mendiak basoak, landaketak, larreak, basoko sistemak, sistema hidrikoa eta abar hartzen ditu, eta horiek guztiak orekan antolatu behar dira, mendi bakoitzak eskaintzen dizkigun aukerak galdu gabe. (ikus mendien antolamendurako irizpideei buruzko dokumentua)

Proiektu jasangaitzak

Proiektu iraungaitzaren adibide garbi bat Errigoitin instalatu nahi den biomasa-instalazioa da. Bertan, zalantzarik gabe, gure inguruko inausketa, bakantze eta bakantzeen ondoriozko hondakinak soilik erre nahi dira, %30 baino eraginkortasun txikiagoko energia lortzeko.

Ingurumena

Gure nekazaritzaren eta abeltzaintzaren eredu estentsiboari esker, gure ingurune naturala egoera onean kontserbatu da, baina jarduera horrek zenbait arazo ditu.

* Mindaren kudeaketa

* Otsoak, putreak, basurdeak eta zakurrek aziendari egindako kalteak nekazaritzan

* Energia aurrezteko eta energia berriztagarriak instalatzeko irizpide arkitektonikoak

Lurra / Lurraldearen Antolamendua

Elikagaiak ekoizteko gaitasuna
y consumo en los municipios

Begi aurrean duzun hori ariketa esperimental baten emaitza da. Galdera nagusi bati erantzun nahi izan diogu: zein da udalerri bakoitzak elikagaien ekoizpenari dagokionez duen gaitasuna? Galdera horren erantzuna, ordea, norabide jakin batean marraztu nahi izan dugu. Udalerriko proiektu estrategikoetan komunitatearen eta pertsonen ongizaterako lurzorua balioetsiko duen eredu bat garatzen hasteko.

Horrela, Gaindegia eta Bizkaiko EHNE artean Errigoiti, Elorrio, Karrantza eta Larrabetzuko udalerrien azterketa egin da.

Hirigintzako Plan Orokorrek (HAPN), esaterako, biotopoak eta gainerako berezitasun naturalak iraunarazten saiatzen diren bezala, udalerriek landa-lurzorua betikotzen saiatu beharko lukete, galerak ahalik eta gehien murriztuz eta eraikitakoa berrerabiliz. Baina horrek herriz herri gehiengoak osatzea eskatzen du, tokiko eragileen bultzadarekin.

Azterlan honetan udalerriaren dimentsio sozioekonomiko nagusiak (sektorearen eskaera eta dezelerazioa) eta lurraren ezaugarriak (ezaugarri propioak eta egungo erabilera) biltzen dira. Tresna horien bidez, HAPOren prozesuan parte hartzen duen herritarrak eskura izango ditu elikagaien kontsumoarekin eta ekoizpenarekin lotutako balio nagusiak.

Horrek agerian uzten du gure hirigintzaren gabezia garrantzitsu bat: lurrari eta elikagaien ekoizpenari ematen zaien arreta eskasa. Baina hori bera ere ilusiozko erronka bihurtu da bizi garen garaietan. Udalerriak eta eskualdeak gai izango dira biztanleak beren landa-lurra ondo kudeatzeko?

Bide horretan, baliabide metodologiko bat eskaini nahi genuke, martxan eta lankidetzan indartuz joan beharko lukeena.

Lan esperimental horrek hainbat erakunderen laguntza izan du dirua lortzeko; besteak beste, Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziaren, Bizkaiko Foru Aldundiaren eta Mundubat Fundazioaren laguntza. Halaber, eskertzekoa da Elorrio, Errigoiti, Karrantza eta Larrabetzuko udalek proiektua aurrera eramateko emandako erraztasunak.

OHARRA:
1) Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziak finantzatutako proiektuaren erreferentzia-zenbakia: PRO2017k3/0003

Ikusi emaitzak udalerrika :

* Errigoiti

* Larrabetzu

* Karrantza

* Elorrio

Sentsibilizazio-kanpaina

Ikusi pdf-a gaztelaniaz

Ikusi pdf-a euskaraz

Arazoak

Industria-, etxebizitza-, merkataritza- eta azpiegitura-erabilerako azaleren gehikuntzak, funtsean, bi ondorio negatibo izan ditu nekazaritza-jarduerarentzat; alde batetik, lurrik gabe uzten ari delako, hau da, egitura elementu fisiko, ingurumeneko, sozial eta ekonomikoetan iraunkorra den nekazaritza egiteko; eta, bestetik, lurra hirigintza-espekulazioaren mende egotea ekarri duelako, eta, horren ondorioz, nekazaritza-jarduera ia bideraezina egiten duelako nahi duten pertsonek.

Alternatibak

Nekazaritza-lurra galtzen jarrai ez dezagun, berrikuspenaren ondoren, Lurralde Antolamenduko Jarraibide (LAG) berriek beharrezko mekanismoak ezartzea eskatzen dugu, nekazaritzako lurzoruaren erreserba bermatzeko, gure populazioaren elikagai-beharrak asetzeko gai izango dena eta, aldi berean, “nekazaritzarako bokazioa duen” lur horien bihurketak “nekazaritzarako ez den” lurzoru bihurtzeko gai izango dena.

Era berean, bai plan sektorialek (LPS) bai plan partzialek (LPP) nekazaritzako jarduera ere jaso behar dute beren garapenean, eta horretarako egokiak diren lurrak zaindu:

* Plan tekniko sektorialak, eolikoa, nekazaritzakoa eta basogintzakoa…

* Igorre, Durango, Bilbo metropolitan… plan tekniko partzialak

Udaletan gauza bera egiteko eskatzen diegu udalei. :

* Hiri-antolamenduko planak Elorrio, Bermeo…

* Populazioa elikatzeko lur-beharra, azpisektoreka

* Hiri-plangintzarako irizpideak

* Udalentzako ekintzak proposatzea, sektorea garatzeko eta landa ingurunea hobetzeko

Lurra eskuratu nahi ez duten pertsonei nekazaritzaz baliatu nahi badute, Administrazioak sindikatuaren aldarrikapen historikoa jarri du abian, “lurren bankua” izenekoa. . Lurrak bitartekaritza- eta esku hartze-erakunde gisa funtzionatuko duela eta titulartasun publikoko nahiz pribatuko lurra kudeatuko duela espero dugu. Horrela, erretiratutako baserritarrek edo lurra erabiltzen ez dutenek erakunde honen esku jarri ahal izango dute, eta, era berean, nekazaritzatik ez datozen pertsonek bertara benetako sarbidea izango dute.

Merkatuak / Merkaturatzea

Gaur egun, egoera ez da oso positiboa, banaketa eta merkaturatzea 3-4 enpresa handiren esku baitago; enpresa horiek kontrolatzen dituzte prezioak, eta, kasu askotan, ekoizpen-eredua ezartzen dute.

Gaur egun, EAE da merkataritza-zentroen azaleraren buru. Azalera handi horietan ia ez dago tokiko produkturik.

Gainera, Gobernuak merkataritza-zentro horien ugaritzea sustatzen du, udalei edo enpresei mota horretako zentroak ezartzeko ahalmena ematen dieten legeen bidez.

Produktu gehienen hasierako prezioa mantendu edo jaitsi egin da azken 10 urteetan baserritarrentzat, eta kontsumitzaileak gero eta gehiago ordaintzera behartuta daude. Banaketa- eta merkaturatze-enpresa horien marjinak eskandalagarriak dira.

Administrazioak kalitate “zalantzagarriko” markak sustatzen ditu.

Ez da apustu irmorik egiten asteroko merkatuak mantendu eta indartzeko, eta gero eta apustu handiagoa egiten da azoka folklorikoak egitearen alde.

Merkatuetan, baserritarren presentzia gero eta txikiagoa da, eta gero eta gehiago dira saltzaileak.

Proposamenak

* Salmenta ahalik eta zuzenena izatea eta tokiko eta denboraldiko produktuen aldeko apustu sendoa egitea.

* Eskualde, merkatu, azoka, lokal eta abarretako baliabide eta saltoki historikoak erabiltzea eta sustatzea.

* Sektore desberdinen arteko aliantzak: saltoki txikiak, baserritarrak, kontsumitzaileak.

* Nekasarea (kontsumo arduratsuko taldeen sarea).

* Kontsumitzaileen inplikazioa tokiko eta nekazaritzako eredu ekologikoaren defentsan eta baserritarrekiko konfiantza berreskuratzea.

• Prezioen behatokia sortzea.

Elikadura-burujabetza

Elikagai-subiranotasuna herriek elikagaiak ekoitzi, banatu eta kontsumitzeko duten politika eta estrategia iraunkorrak definitzeko duten eskubidea da. Politika eta estrategia horiek herritar guztiek elikagai-eskubidea izango dute lehendik bermatuko dute, produkzio txiki eta ertainean oinarrituta, beren kulturak errespetatuz eta nekazaritza eta abeltzaintzako ekoizpeneko, merkaturatzeko eta landa-eremuak kudeatzeko nekazarien, arrantzaren eta indigenen aniztasuna errespetatuz, non emakumeak funtsezko zeregina baitu.

Horrek esan nahi du tokiko merkatua babestu egin behar dela nazioarteko merkatuan merkeago saltzen diren soberako produktuen aurka eta dumping-aren aurka (ekoizpen-kostuen azpitik saltzen da).

Zergatik sortu zen Elikagaien Subiranotasuna?

Munduko egungo elikadura-sistemari erantzuteko sortu zen, eta sistema hori ez da gai bere funtzio nagusia betetzeko: pertsonak elikatzea. Gaur egun, mila milioi pertsonak baino gehiagok gosea dute.

Jateko nahikoa ez dutenen hiru laurdenak nekazariak eta landa-langileak dira (janaria ekoizten duten berak, gehienak emakumeak), eta nekazaritzako elikagaien katea kontrolatzen duten nekazaritza-industriako korporazio eskukada batek (janaria nola lantzen den, nola ekoizten den eta non doan erabakitzen dutenek) irabazi eskandalagarriak pilatzen ditu.

Elikadurarako irisgarritasuna oraindik gainditu gabeko gaia da.

Parekotasuna

Genero berdintasuna,

aukera-berdintasuna

Emakume baserritarrak ikusezinak izan dira luzaroan. Hala ere, eta ikusezina den arren, emakumeek asetzen dituzte eguneroko elikaduraren alderdi asko.

Are gehiago, emakume baserritarrek eutsi diote lurrari lotutako eta dibertsifikatutako nekazaritza-ereduari, eta zuzeneko salmenta egin dute tokiko merkatuetan; hazi autoktonoen zaintzaileak izan dira eta izaten jarraitzen dute. Hazi horiek klimari, izurriteei eta gaixotasunei hobekien egokitzen zaizkienen arabera hautatu dituzte, biodibertsitatea aldeztuz.

Gainera, emakume nekazari edo abeltzainaren irudiak, nekazaritzako lanak ez ezik, etxeko lanak, etxearen, alaben eta adinekoen zaintza ere biltzen ditu. Horregatik guztiagatik, eskatzen dugu emakume baserritarrek egiten duten lana agerian jartzeko eta onartzeko.

Era berean, ikusten dugu ezinbestekoa dela emakume baserritarrek sindikatuan parte har dezaten bultzatzea. Horretarako, giza baliabide eta baliabide material guztiak jarriko dira, gaur egun emakumeak bereziki kezkatzen dituzten gaiak bultzatzeko, hala nola haziak, bizitza-kalitatea hobetzeko autoantolaketa, jakinduria eta landa-kultura berreskuratu eta mantentzea.