UNIÓN EUROPEA
→ Helburua: klima-neutraltasuna lortzea 2050ean, hau da, atmosferara isuritako karbono dioxidoaren (CO2) mailak naturak xurgatu ditzakeenen berdinak izatea (funtsean, basoak eta landareak). Zero balantze horri (karbonoaren neutraltasuna) karbonoaren zero aztarna esaten zaio.
→ Tarteko helburua: EBko berotegi-efektuko gasen isurketa garbiak gutxienez %55 murriztea 2030erako, 1990eko balioekin alderatuta. Helburu hori juridikoki loteslea da.
EUSKAL HERRIA
EGUNGO DATUAK
→ Hego Euskal Herrian 8,75 tona C02 isurtzen ditugu biztanleko urtero, Europako batez bestekoaren gainetik; gure bizi-maila mundu osoan orokortuko balitz, ia hiru planeta beharko genituzke.
→ Biztanle bakoitzeko batez besteko energia-kontsumoa mundukoa baino bi aldiz handiagoa da.
→ Kontsumitzen dugun energiaren % 86 inportatzen dugu.
→ Kontsumitzen dugun energiaren % 80 fosila da.
→ 2022an erregai fosilek sortutako elektrizitatea % 95 hazi zen Hego Euskal Herrian, aurreko urteekin alderatuta.
1/2024 LEGEA, otsailaren 8koa,
Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketarena
→ Helburua: 2050erako karbonoaren neutraltasuna lortzea
→ Tarteko helburuak
- Berotegi-gasak: 2030erako isurketak %33 murriztea, energia-eraginkortasunari buruzko 1990eko datuekin alderatuta.
- 2021arekiko kontsumoa %12 murriztea 2030erako eta %37 mende erdirako.
- Energia berriztagarrien ekarpena azken kontsumoari: %32 2030ean eta % 97 2050erako
→ Erakunde berriak
- Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Bulegoa sortzea. Gobernuari atxikitako erakunde teknikoa izango da, eta legeak ezarritako helburuen jarraipena egitea eta berotegi-gasen emisioen aurreikuspenak egitea izango du eginkizun.
- Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Batzordea eratzea, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako erakunde publikoen jarduna koordinatzeko legearen esparruan. Batzordeak txostenak egingo ditu, trantsizio energetikorako eta klima-politiketarako administrazioaren plangintzak egokiak direla baieztatzeko edo ukatzeko.
- Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Batzorde Zientifikoa eta Herritarren Batzarra sortzea. Batzorde zientifikoak ezagutza zientifikoak emango dizkie erakundeei plangintzak egiteko. Batzarra, bestalde, "hausnarketarako eta ezagutza kolektiboa sortzeko foroa" izango da, klima-aldaketarekin lotutako politikak eztabaidatzeko eta adosteko gunea, eta "gizarte-eragile esanguratsuenen parte-hartzea" sustatuko du.
→ Finantzaketa
- Gobernuak Klimaren Gizarte Funtsa eratuko du, klima-aldaketa arintzeko eta haren ondorioetara egokitzeko neurriak sustatzeko, bai eta bidezko trantsizio energetikoa bultzatzeko ere.
- Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) aurrekontuen %2,5, gutxienez, ekintza klimatikoetara bideratuko da.
ARAZOAK
1. Energia-sistemak kontrolatzen duen oligopolioak bideratzen du energia-trantsizioa: enpresak dira gure landa-ingurunean zentral fotovoltaikoak edota eolikoak instalatzea eskatzen ari direnak, plangintza orokorrik gabe, paisaiaren eraldaketa gutxietsiz eta biodibertsitatearen galera gutxietsiz. Plan Sektorialak lehentasunezko eremuak zehazten ditu, baina ez dago debekurik (parke naturaletan izan ezik). Hala, ingurumen eta nekazaritza sentsibilitate handiko eremuetarako baimenak eskatzen ari dira.
2. Erregai fosila behar da energia berriztagarrien azpiegituretarako: erauzketa, ekoizpena, garraioa, instalazioa eta mantentze-lanak.
3. Berriztagarrietan soilik oinarritutako sare batek eskainiko lukeen energia kopurua egungo mix energetikoak eskainiko lukeena baino mugatuagoa da. Munduan energia gutxiago egongo da.
4. Legean ez da zehazten zer ekimen bultzatuko diren, eta ez da ezartzen konpromiso zehatz eta kuantifikagarririk. Legean sartzen dira enpresa-proiektu hutsetatik hasi eta energia-komunitateetara, autokontsumotik hasi eta itun publiko-pribatuetara arte. Praktikan, megaproiektuen nagusitasuna ekar lezake.
EZTABAIDAK
› Emisioak erabat murrizteko aukera zorrotzagoa eta lotesleagoa jaso al zitekeen?
› Emisioen murrizketa modu desberdinean egin beharko litzateke sektoreen (industria, garraioa eta energia bereziki kontuan hartuta) eta gizarte-klaseen
› Emisioak desagertzeak zerikusia izan beharko luke energiaren eta materialen kontsumoa murriztearekin, hau da, jaitsiera asimetriko eta justuarekin?
› Egungo egoeraren erantzunkide diren korporazioak izan behar al dira trantsizioaren protagonistak?
› Legeak arautu, behartu, debekatu eta zigortu beharko luke, sustatu eta sustatu beharrean?
› Tokiko energia-komunitateak konponbide demokratikoa dira datozen hamarkadetarako energia-, gizarte- eta pobrezia-arazoei aurre egiteko?
› Berriztagarrien hedapena bateragarria al da naturarekiko errespetuarekin eta biodibertsitatearen berehalako krisia arintzen lagun al dezake? Energia berriztagarrien sustatzaileek gidalerroak eta pizgarriak izan beharko lituzkete tokiko biodibertsitatea babesteko edo hobetzeko?
BERRIAK ETA GOGOETAK WEBGUNEAN TRANTSIZIO ENERGETIKOARI BURUZ
Gorka Laurnaga: “Neurriko berriztagarrien alde”
Alfons Pérez: “Nork gidatzen du ‘industria-iraultza berdea’? Europako Itun Berdearen bost urteko azterketa kritikoa”
Nyéléni: “Finantzaketa urdinari aurre egitea”
Nyéléni: «Ekonomia berdearen narratibarekin amaitu behar da»
Mikel Larrañaga: “Gezurrak dantzan Zigoitian”
Elise Dilet: “Energia herritarrak”
- Elise Dilet dokumentalista da Ikas pedagogia zerbitzuan eta hainbat liburu idatzi ...