Vía Campesina Europak (ECVC) txosten bat argitaratu du, Europar Batasunaren (EB) eta Mercosurren arteko akordioak nekazarientzat duen eragina aztertzeko. Ikerketa eztabaidaezina da: "Akordio honek ondorio txarrak izango ditu nekazariengan, lehia desleial baten bidez prezioak jaitsiko dituelako eta presio gehigarria egingo dielako nekazariei lanbidea utzi arte".

Mercosurrekiko akordioak, gainera, "Europar Batasunak ebaluatu ez dituen tokiko ondorio nabarmenak izango ditu, eta nahiago izango du nekazariak trukerako txanpon gisa erabiltzea, beste industria batzuen mesedetan".

Merkataritza-akordio horretan "nekazariak eta nekazaritzako langileak akordioak sinatzeko doikuntza-aldagai soil gisa erabiltzen dira, nazioarteko interes geopolitikoen biktima nagusiez gain". Estrategia horrek agerian uzten du, halaber, "EBk lehengai merkeekiko duen gosea eta elikagaien industria boteretsuaren interesa".

Nekazaritzan lan egiten duten pertsonak (nekazaritza- eta animalia-ekoizpena, ehiza eta lotutako zerbitzuak) EBko enplegu guztiaren % 4,2 inguru dira. Txostenean esaten denez, Batzordea "prest dago enplegu horiek sakrifikatzeko eta landa-eremuetan bizi diren pertsonen eskubideak alde batera uzteko, trukerako txanpon gisa erabiltzen baitituzte, aurrez aipatzen diren interes handiagoei mesede egiteko".

Nekazariak sakrifikatu

Akordioaren helburua da "merkatu berriak irekitzea Europako industria- eta zerbitzu-esportazioei, batez ere enpresa multinazionalei, eta, horrela, EBri bere merkataritza-balantza mantentzea edo handitzea ahalbidetzea". Batzordearen ustez, EBren berrindustrializazioan laguntzeko aukera bat da.

"Hala ere, kontraesankorra da bere estrategiak kontinentea desindustrializaziora eraman zuenaren eredu berari jarraitzea: munduko lehia handitzea eta beste lurralde batzuetako baliabideak harrapatzeko joera. Ezin da nekazariak beste sektore batzuen interesen mesedetan sakrifikatu, EBko kolektibo ahulenetako bat direnean, eta, aldi berean, funtsezko zeregina betetzen dutenean Europako biztanleak elikatzeaz arduratzen direnean".

Horren ordez, ECVCk ekonomia benetan iraunkorra eta epe luzerako erresilientea proposatzen du Europako erkidegoentzat, nekazaritzan oinarritutako nekazaritza-ereduetan oinarrituta. Eredu horri esker, lurralde bakoitza gaitasun biofisikora egokitu ahal izango da, eta, aldi berean, gaitasun hori hobetu egingo da, praktika agroekologikoetarako trantsizioaren bidez.

Merkatuen liberalizazioan oinarritutako ideologia

Munduko Merkataritza Erakundea sortu zenetik, EBk "nazioarteko merkatuen liberalizazioan oinarritutako ideologia izan du gidari, eta horrek, neurri handi batean, nekazaritza-sektorearen egungo egoerari lagundu dio: diru-sarrera txikiak, belaunaldien arteko erreleborik eza eta ingurumen- eta osasun-arazo handiak".

Nazioarteko lehiaketak "nekazaritza industrializatua eta kapitalean oso zentratua sustatzen du, eta ondasunen ekoizpena eta merkataritza bultzatzen ditu (ADM, Bunge, Cargil, Louis-Dreyfus, Lactalis, JBL...) hornidura-katearen balioa harrapatzeko". Lehia horrek "barne-merkatua ahultzen du, eta horren ordez, gaizki ordaindutako eta baldintza txarretan dagoen enplegu baten mende dagoen ekonomia dago".

Nekazaritza-politiken helburu nagusia, ECVCrentzat, barne-merkatuak indartzea izan behar da, elikagaien segurtasuna bermatu ahal izateko. "Elikadura-kateak ahultzean, elikadura-sistemen erresilientziak eragin zuzena du".

Hala ere, EBk "mendekotasun estrategikoak handitzen jarraitzen du, eta nekazari askok beren diru-sarreretatik bizitzea eragozten du". Politika horrek "eragotzi egiten die gazteei etxalde bat hasteko aukera, horrek dakarren zailtasunagatik".

Ondorioz, gazteek ez dute nekazaritzan jardun nahi, eta sektorearen batez besteko adina 57 urtekoa da. "EBk ez badu serio birplanteatzen nekazaritza-produktuen merkataritza egiteko modua, inoiz ez da posible izango belaunaldien arteko erreleboa bermatzea".

Mercosurrekin sinatutako itun horren ondorioak ez dira Europako nekazaritzara mugatzen: "Tokiko merkatuetan eta ekosistemetan izandako ondorioek eta nekazaritza industrialaren hedapenak kalteak eragingo dizkiete Mercosurreko landa-komunitateei, baita nekazariei ere, beren elikadura-sistemaren gaineko kontrola galduko baitute".

Klima-trantsizioetarako eta nekazaritza-ekologikorako oztopo bat

Akordio horrek "krisi klimatikoa areagotuko du, eta horren aurka nekazariak lehen lerroan daude ondorioen biktima gisa eta trantsizio agroekologiko baten bidez arintzeko eta egokitzeko eragile gisa". Klimaren aldeko Ekintza Sareak jakinarazi du arazo nagusia dela akordioak karbono-eduki handiko ondasunen merkataritza areagotuko duela eta haien ekoizpena sustatuko duela.

Horrez gain, tratatuak areagotu egin ditu baso-soiltze arazoak, eta haien babes-mekanismoak ahuldu egin dira (berrorekatzeko mekanismoan azaltzen den bezala). Bestalde, AITECek jakinarazi du Parisko Akordioaren funtsezko klausulak "berme gutxi ematen dituela, bere irismen operatiboa mugatua dela eta ez duela merkataritza libreko akordio hau klimarekin bateragarria den akordio bihurtzen".

Gainera, Palestinako egoerak "Batzordearen eta estatu kideen ekintzen arbitrariotasun-maila erakusten du, Merkataritza Libreko Akordioetako klausulen mekanismoak aplikatzean". EBren eta Israelen arteko merkataritza akordioaren 2. artikuluak bi aldeek giza eskubideak errespetatu behar dituztela azpimarratzen duen arren, oraindik ez da artikulu hori bera erabili ituna eteteko, "Israelgo estatuak palestinarren aurka egindako egiturazko urraketen ondorioz".

ECVCren funtsezko eskaerak

1. ECVCk exijitzen du EBko estatu kideek atzera bota dezatela EB-Mercosur akordioa, eta, horren ordez, nazioarteko elkarrizketa sustatu dezatela nekazaritza-merkataritza errotik erreformatzeko. "Munduko merkataritza-esparru berri bat eraiki behar dugu, herrialdeen elikadura-subiranotasuna errespetatuko duena, biodibertsitatea errespetatuko duena eta nekazarien eta landako eta hiriko beste langile batzuen eskubideak defendatuko dituena. Elkartasun-, lankidetza-, pertsonen arteko truke- eta internazionalismo-balioetan oinarritu behar da".

2. Nekazaritzak ez du merkataritza-liberalizazioaren eta sektore anitzeko akordioen parte izan behar; izan ere, hori egitean, bere zentraltasuna galduko du, balio erantsi txikiko sektoretzat hartzen baita. Horren ordez, EBk herrialdeen arteko negoziazioak sustatu beharko lituzke elkar osatzean oinarritutako elikagaiei buruz, eta herrialde bakoitzak bere elikadura-subiranotasuna garatzea ahalbidetu beharko luke.

3. Nekazaritza sakrifikatu beharrean, EBko erakundeek beren nekazariak babestu behar dituzte, diru-sarrera bidezkoak jasotzen dituztela ziurtatuz. Hori lortzeko, ECVCk honako hau eskatzen die Europako Batzordeari, Europako Parlamentuari eta Kontseiluari:

• • Nekazaritza-produktuak ekoizpen-kostuen azpitik erostea debekatzeko premiazko prozedura hastea, praktika merkataritza-praktika desleialei buruzko Zuzentarauaren zerrenda beltzean gehituz. Nekazariei ordaindutako prezioek saltzen dutenaren ekoizpen-kostuak estali behar dituzte, baita soldata duinak, gizarte-kotizazioak eta haientzako eta nekazaritzako langile guztientzako babesa ere.
  • NPB bat diseinatzea, aurrekontu sendo eta bereizi batekin, ekitatiboki banatua, merkatuaren erregulazioa integratuz eta gehien behar dutenei zuzenduta, eta trantsizio agroekologiko baterantz, etxalde eta finka dibertsifikatu eta erresiliente gehiago egon daitezen.