EHNE Bizkaiak emakume baserritarren arteko urteroko topaketa antolatu du Martxoaren 8ko jardunaldiaren inguruko esperientziak trukatzeko Urduñako irteerarekin. Bertan, Zaballako Ugala gaztandegiaren esperientzia ezagutu dute, baita Santa Klara auzoko Tologorri auzoko marmelada eta zukuen ekoizpena ere.

Aurten 37 emakumek eman dute izena, eta horrek bi autobus antolatzera behartu du: bata Karrantzatik, ia hogeita hamar emakume hurbiltzeko, eta bestea Lekeitio, Markina eta Durangaldeko beste emakume talde bat hartzeko. Taldean Fensuagroko (Kolonbia) bi emakume ere zeuden, Martin Etxean (Gallarta) jardunaldiak egiten.

Zaballa

11:00etan, segizio bidaiaria Zaballara iristen da, eta han Ugala gaztandegiko Milak eta Bertak egiten diete harrera. Kooperatiba txiki bat da, modu ekologiko eta iraunkorrean ahuntzak zaintzen dituena, eta naturarekin harreman estuan, gazta, jogurtak eta kefirrak eskuz egiten dituena.

Milak kooperatiba ibilbidearen hasiera kontatzen du. Latxa ardiarekin jarri ziren mendian, eta zailtasun handiak aurkitu zituzten otsoen eraso ugariengatik. 1975. urtea zen, eta herria abandonatuta eta salgai zegoen. 98an Berta batu zitzaien eta 2003an kooperatiba sortu zuten. "Ez zen bizitza", diote, "egunero ardiak falta ziren edo zaurituta agertzen ziren".

2000. urtean, ekoizteko modua aldatzea pentsatu zuten, latxa ardiaren ordez alpetar arrazako ahuntza jarriz. Ahuntz gutxiagorekin, ekoizpen handiagoa lortzen zuten, eta horregatik esnea gaztandegi txiki bihurtzen hasi ziren. Lehenengo, esne gordinez ondutako gazta egiten zuten, eta, gero, beste produktu batzuetara dibertsifikatu ziren: gazta freskoa, jogurta, kefirra, gazta krematsua, igurtzitzekoa... esne pasteurizatuarekin.

Kopuru txikiak egiten dituzte, egunean behin bakarrik jezten. Horrek bere bizi-kalitatea eta gaztagintzaren aldeko apustua hobetu zituen. Inguruko beste bizilagun batzuen esnea ere eraldatzen dute, eta ez dute horretarako instalaziorik.

Beren produktuak kontsumo-saskietan, inguruko herrietako merkatuetan eta beren ekoizpen ekologikoa eta artisau-ekoizpena izugarri baloratzen diren konfiantzazko inguruneetan saltzen dituzte. Salcedon hazitako pentsu ekologikoa erosten dute ahuntzentzat. Uztaren arabera ekartzen dute zuzenean, eta bitartekaririk gabe, kostuak murriztea eta prezio justuak errespetatuz lehiakorrak izatea lortzen dute. Gaur egun 90 ahuntz dituzte eta 60 jezten.

Milaren azalpen zehatzen ondoren, segizioak instalazioak bisitatu zituen gazta eskuz egiteko prozesua ezagutzeko. Bisitari askok baliatu zuten bisita etxera eramateko produktu ugari erosteko.

Tologorri

Autobusetara itzultzean, hurrengo helmuga Tologorri zen, frutak ekoizten dituen baserri bat, marmeladak eta zuku ekologikoak artisau moduan egiten dituena, eta merkatu eta azoketan zein elkarlanean aritzen diren denda txikietan merkaturatzen dituena.

Mikel Cormenzanak bere familiak 2009. urtera arte esnetarako behiak zituela azaldu du. Hala ere, 2009-2010 aldian esne-ekoizpena eten egin zen eta esne- eta haragi-arraza mistoetara eta bazkarako idietara malgutu ziren. 2 edo 3 urteko animaliak hiltzen dituzte, eta haragia zuzenean saltzen dute bazka besterik jan ez duten 5 kg-ko animalia-sortetan.

Edonola ere, baserriaren jarduera nagusia baratzezaintza da. Fruta-arbolen barietate asko dituzte, eta horietatik lehengaiak ateratzen dituzte marmeladak eta zukuak egiteko. Urduñako eredua beste leku batzuetakoa baino kontzentratuagoa da, bertan baserriak bananduago baitaude. Tologorrin fruta-arbolak berreskuratu eta kontserbatu dituzte, baita fruitu gorriak, mahatsondoak, sagarrak, pikuak...

2014. urtean, beste bizilagun batzuk ekologikoan ere ekoizten hasi ziren. Beraz, beste ekoizle batzuen fruta eta barazkien kontserbak egiteko elkarte bihurtu ziren. Gainera, Mikelek azaldu duenez, 2013an zitrikoen landaketa bat gehitu zen Ean, non limoi ekologikoak – oso beharrezkoak kontserbagarri gisa marmeladak egiteko – eta beste zitriko subtropikal batzuk landatzen diren.

Gaur egun, 60 motatako marmeladak, konpotak, pureak eta beste kontserba batzuk egiten dituzte. Produktu guztiak naturalak dira, gehigarririk gabeak, fruten pektina naturala aprobetxatuz eta kanabera-azukre erdi-integralaren proportzioa zainduz, edo azukrerik gabeko produktuak eginez, frutarekin bakarrik.

Bazkaria

Ondoren, berrogei bat emakume baserritar Delikako Infernu jatetxera joan ziren. Bertan, mahaia, elkarrizketak, esperientziak eta bizipenak, pasadizoak eta barreak partekatu zituzten. Lagun zituzten emakume nekazari kolonbiarren ahotsa eta borroka ere entzun zituzten. Parte-hartzaile guztiek adierazi zuten EHNE Bizkaiak urtero antolatzen dituen emakume baserritarren topaketa hauek lurra, zuhaitzak, jakintzak eta zaporeak zaintzeaz gertu eta harro sentitzen laguntzen dietela.